Ο Ζευγολάτης, το Γαϊδούρι κι η Αλεπού

Ήταν μια φορά ένας ζευγολάτης. Κι εκεί που είχε θερίσει, άφησε το στάρι έξω, δεν το βαλε στην αποθήκη. Το βράδυ ήρθαν δυο αλεπούδες και του το πήρανε. «Ωχ, τι έπαθα», λέει αυτός, «μου πήραν το στάρι». «Αφεντικό», του λέει ο γάιδαρος, «αν σου φέρω τις αλεπούδες που σε κλέψαν τι θα μου δώσεις;». «Θα σου ’χω ένα δεμάτι σανό να τρως ένα χρόνο». Φεύγει ο γάιδαρος, πάει έξω από τη φωλιά των αλεπούδων και έπεσε κάτω κι έκαμε τον ψόφιο. Αυτού που καθόταν έκλανε κι απ’ τη βρώμα, οι αλεπούδες νόμιζαν ότι είχε ψοφίσει.

«Τι να τον κάνουμε αδερφή; Να τον φάμε εδώ;». «Αν τον φάμε εδώ, θα έρθουν κι άλλες αλεπούδες να φάνε. Να τον δέσουμε και να τον πάμε αλλού, απ’ την άλλη να τον φάμε.» Εκεί που τον έδεναν, είπε η μια στην άλλη. «Είδα άσχημο όνειρο». «Ε, τι είδες», λέει. «Είδα ότι ήμασταν, λέει, στο παζάρι, κρεμασμένες σε τσιγκέλι.» Χα-χα- χα, η άλλη, δεν την επίστεψε. «Όνειρο είναι,» λέει, «πιάσε τώρα να δέσουμε το γάιδαρο».

Εκεί που τον δένουν, σηκώνεται ο γάιδαρος κι αρχίζει να τρέχει. Κι έτρεχε έτρεχε, δε μπορούσαν να κατέβουνε οι αλεπές. «Αδερφή, κλατ’ κι αποκλατ’» λέει η μια. «Κλατ’ κι από κλατ’ τώρα. Όταν σ’ λέω πως είδα κακό όνειρο, εσύ δε με πιστεύεις». Τις πάει κι ο γάιδαρος στ’ αφεντικό και τις αφήνει και παίρνει ένα δεμάτι

σανό για ένα χρόνο. Κι οι αλεπούδες πήγαν στο παζάρι στο τσιγκέλι όπως ήταν το όνειρο.

Διήγηση: Μαρία Ντούρμα-Μητάκη

Ο Ζευγολάτης, Το Γαϊδούρι κι η Αλεπού 

Το παραμύθι του κλέφτη

Όσοι κάτοικοι της πόλης άκουσαν το συγκεκριμένο παραμύθι, θεώρησαν ότι η τιμωρία των αλεπούδων ήταν πολύ σκληρή. Σίγουρα η κλεψιά στην εποχή μας είναι απλώς μια δυσάρεστη εμπειρία, όμως παλιότερα θέτονταν ζητήματα επιβίωσης. Οι οικογένειες ήταν μεγάλες και αν και η Στενή είχε αυτόνομη οικονομία, οι ανάγκες ήταν πολλές και η κλεψιά ήταν ιδιαίτερα σοβαρή υπόθεση. Το παραμύθι αυτό παρουσιάζει αισωπικές, ζωομορφικές φιγούρες, που εξυπηρετούν στη σύνθεση μιας αλληγορίας που μέμφεται τους κλέφτες. Οι κλέφτες δεν έχουν θέση σε μια κοινωνία με ανάγκες, στην οποία η σκληρή δουλειά ενός ζευγολάτη ζημιώνεται από την πονηριά δυο αλεπούδων. Συνεπώς, κάποιος που αγωνίζεται για την επιβίωση μιας οικογένειας, δε είναι διατεθειμένος να νιώσει συμπάθεια για τη ζωή ενός κλέφτη. Η αμοιβή του γαϊδάρου είναι ένα επίσης ενδιαφέρον θέμα. Το ολόκληρο δεμάτι σανό για κάθε μέρα επί ένα χρόνο είναι ίσως δυσανάλογη πληρωμή για τις υπηρεσίες του, εφ’ όσον προέρχεται από έναν δύστυχο ζευγολάτη. Είναι πιθανό, λοιπόν, ότι η αιχμαλωσία ενός κλέφτη θεωρούταν σημαντικότερη από τη ζημία. Τα σατιρικά στοιχεία – σε σημείο αθυροστομίας – δε λείπουν από τη διήγηση. Η εξυπνάδα του γαϊδάρου που ξεπερνάει την πονηριά των αλεπούδων, περιβάλλεται από χαρακτηριστικά βιολογικά δρώμενα, τα οποία στην καθημερινή συνομιλία θεωρούνταν «ντροπιαστικά». Στα παραμύθια, όμως, που ήταν δημοφιλέστατο μέσο διασκέδασης, οι αθυροστομίες ήταν επιτρεπτές έως και επιθυμητές.

Γεωργία Καρδιόλακα