Του Δεσπότη η Βρύση

Κοντά στα σύνορα Στενής-Στροπώνων υπάρχει η θρυλική Βρύση του Δεσπότη.

Αναφέρεται στο διήγημα «Μαρούσα η Στροπωνιάτισα» σαν τόπος συνάντησης του Γιάννου και της Μαρούσας.

Επίσης είναι και το σημείο που ο Γάλλος περιηγητής άκουσε την αφήγηση της ιστορίας.

Σήμερα αυτή η Βρύση είναι σκεπασμένη από τα βρύα και την βλάστηση και είναι δύσκολο να την βρει κάποιος.

Παλαιότερα όποιος πέρναγε από εκεί και έσκυβε να ξεδιψάσει από το παγωμένο νερό, «όφειλε» να βγάλει από το ρούχο του μια κλωστή και να την αφήσει σε μια μικρή γούρνα πάνω από την πηγή. Οι κλωστές ήταν τόσες πολλές που σίγουρα κανένας δεν το ξέχναγε. Σε διαφορετική περίπτωση ήταν σίγουροι ότι όποιος το ξέχναγε θα πάθαινε κρύωμα και συνάχι.

Από το βιβλίο του Γιώργου Ντεγιάννη", Μέσα στους λόγγους":

Του δεσπότη η βρύση

Να ένα ξέφωτο πλουμιστό! Ένα ανθισμένο λιβάδι στο λόγγο. Από μια βρύση πέφτει το νεράκι κι αργοκυλάει κάτω από ευωδιασμένο χορτάρι.

«Μια βρύση στο βουνό! Πολυτέλεια περιττή!» λέει ο Πέτρος.

Ο Γιάννης τα παίρνει τα λόγια του γεωγράφου για κατηγόρια. Και για να τόνε σταματήσει, να μην πει περισσότερα, του εξηγεί αμέσως: «Είναι του Δεσπότη η βρύση. Φτιασμένη εδώ κι εκατόν πενήντα χρόνια. Μπορεί και περισσότερα. Στον καιρό της τουρκοκρατίας. Ένας δεσπότης πέρασε από δω έσκυψε ήπιε, δροσίστηκε και το βλόγησε το νεράκι. Και κατεβαίνοντας στην Κλεισούρα, άφησε στους δημογέροντες χρήματα, για να γίνει τούτη η βρύση. Τη βλέπετε; Ακατάλυτη στέκεται, ούτε ένα χαλίκι δεν ξέσυρε τόσα χρόνια!»

Τι ήτανε στην αρχή;
Ένας τοίχος πέτρες κι ασβέστη, μακρής 1,50μ. ,ψηλός 1μ.,παχύς 0,70μ. Σε ύψος 0,40μ. είχαν αφήσει κατά το πάχος μια τρύπα, για να περνάει το νερό από το πίσω μέρος, να χύνεται πρόσωπο.

Εκεί που τέλειωνε η τρύπα κατά έξω, εξείχε από τον τοίχο ένας πέτρινος κρουνός χτισμένος αλφαδιά με την τρύπα. Ο κρουνός συνέχιζε την τρύπα, με αυλάκι σκαμμένο στην πέτρα του. Είχε κατόπι γούρνα ολοστρόγγυλη, για να πίνουνε τα ζώα κι ύστερα συνέχεια άλλο αυλάκι, για να τρέχει να χύνεται το νερό. Ο χτίστης, ίσως για να κάμει όμορφο το έργο του, άφησε στο εξωτερικό πρόσωπο του τοίχου αχιβάδα. Να η βάση της στο ίδιο οριζόντιο επίπεδο με τη βάση της τρύπας. Αυτή ήτανε αρχή-αρχή του Δεσπότη η βρύση.