Αγωγιάτες

Το επάγγελμα του αγωγιάτη υπήρξε προπολεμικά και ήταν ο πρόδρομος των σημερινών μέσων μεταφοράς και διακίνησης.

Πριν από το 1930 και σε μερικά μέρη και το 1950, δεν υπήρχαν δρόμοι και τα χωριά τα συνέδεαν μονοπάτια.

Στα πεδινά μέρη υπήρχαν κάποιοι υποτυπώδεις καρόδρομοι, αλλά και αυτοί το χειμώνα ήταν δύσβατοι.

Στα ορεινά μέρη, όπως είναι η Στενή και τα πίσω από το βουνό χωριά, Στρόπωνες, Μετόχι, Λάμαρη, Κούτουρλα, η επικοινωνία γινόταν μέσω μονοπατιών και κατά συνέπεια τα μεταφορικά μέσα ήταν τα μουλάρια και τα γαϊδουράκια.

Στη Στενή, οι αγωγιάτες έπαιρναν παραγγελίες από τα μπακάλικα, τα καφενεία, από άλλους επαγγελματίες που χρειάζονταν πρώτες ύλες για τη δουλειά τους, αλλά και από νοικοκυριά, που χρειάζονταν εφόδια για το σπίτι.

Η διαδρομή από Στενή για Χαλκίδα γινόταν μέσω Βούνων, περνούσαν τον Κατακλυδάρη και έφταναν στις Γίδες (Αμφιθέα). Μετά μέσω του πευκώνα στον Πισσώνα, περνούσαν τα χάνια και έφταναν στη Χαλκίδα από το σημείο που είναι το Δοκό και το Πέι.

Βέβαια, δεν παρέλειπαν οι αγωγιάτες να διηγούνται ιστορίες με φαντάσματα, στοιχειά, μπαούτσα, λάμιες, μάγισσες και άλλα δαιμονικά όντα που συναντούσαν στο δρόμο και που όλα εξαφανίζονταν όταν έκαναν το σταυρό τους και έλεγαν το «Πάτερ ημών» ή το «Πιστεύω».

Οι αγωγιάτες ξεκινούσαν δύο με τρεις ώρες νύχτα από τη Στενή, για να είναι το πρωί στη Χαλκίδα και αφού έπαιρναν τις προμήθειες γυρνούσαν το βράδυ στο χωριό. Η διαδρομή ήταν 6 περίπου ώρες.

Αυτό γινόταν μέχρι το 1928 που έγινε ο δρόμος μέσω Γιδών (Αμφιθέας) και Βούνων, αλλά και αυτός το μεγαλύτερο διάστημα του χειμώνα ήταν αδύνατο να εξυπηρετήσει τα αυτοκίνητα.

Αυτό είχε ως συνέπεια να εξαφανίζεται σταδιακά το επάγγελμα, αλλά κάποιοι συνέχιζαν.

Αρχές της δεκαετίας του 1950 πολύ μικρός τότε, θυμάμαι που είχε έρθει στο σπίτι μας ένα βράδυ η Παρασκευή Κατσανά, που ήταν η τελευταία αγωγιάτης που συνέχιζε το επάγγελμα, αν και σε σχετικά μεγάλη ηλικία, για να πάρει παραγγελίες για διάφορες προμήθειες που ήθελαν οι γονείς μου.

Η Παρασκευή Κατσανά, ήταν πιο γνωστή σαν η Παρασκευή του Θαλάσση (δεν γνωρίζω πως προήλθε αυτό το προσωνύμιο).

Μετά την Παρασκευή του Θαλάσση, δεν υπήρξε άλλος αγωγιάτης.

Άνθισε όμως, μια άλλη μορφή αγωγιατών, που κράτησε για κάμποσα χρόνια, μέχρι να ανοίξει ο δρόμος και να συνδέσει τα βορεινά χωριά.

Αυτοί μπορεί να θεωρηθούν οι πρόδρομοι των σημερινών ταξιτζήδων.

Φτάνοντας με τη συγκοινωνία στη Στενή, διάφοροι κρατικοί υπάλληλοι όπως, Γεωπόνοι, Επιθεωρητές Δημοτικών σχολείων, Νομαρχιακοί υπάλληλοι, δάσκαλοι, γιατροί αλλά και κάτοικοι των χωριών αυτών που διέμεναν σε άλλα μέρη και ήθελαν να επισκεφτούν το χωριό τους, έψαχναν να βρουν αγωγιάτη να τους μεταφέρει και κάποιοι που είχαν ζώα προσφερόντουσαν, με αμοιβή βεβαίως, να τους μεταφέρουν.

Έπαιρναν το μουλάρι, στόλιζαν καλά το σαμάρι με σεντόνια κλπ και αφού ανέβαινε πάνω ο ταξιδιώτης, με τον αγωγιάτη δίπλα, που πήγαινε με τα πόδια ξεκινούσαν.

Ενίοτε, αν ο αναβάτης ήταν γυναίκα ή κάποιος άπραγος από ιππασία, κρατούσε την τριχιά ο αγωγιάτης και οδηγούσε το μουλάρι.

Η απόσταση έως Στρόπωνες είναι περίπου 16 χιλιόμετρα και έως το Μετόχι 28 περίπου χιλιόμετρα και να σκεφτεί κανείς πως η μισή διαδρομή είναι ανηφόρα και η άλλη μισή κατηφόρα, μέσα από κακοτράχαλα μονοπάτια στο βουνό, που κάθε τόσο εμπόδιζαν τους ταξιδιώτες και τα μουλάρια, μικρές κατολισθήσεις και νεροσυρμές.

Αυτοί δεν ήταν βέβαια επαγγελματίες αγωγιάτες, αλλά ήταν γι αυτούς ένα εξτρά έσοδο όταν συνέβαινε.

Όταν ρώτησα κάποιον να μου πει γιατί, αφού είχε και ένα γαιδουράκι, όπως μου είπε, δεν το έπαιρνε μαζί του να πάει κι αυτός καβάλα, η απάντηση ήταν ξεκάθαρη. Αστειεύεσαι; Εγώ θα γυρνούσα σε δύο μέρες, τι θα έκαναν οι άλλοι στο σπίτι χωρίς ζωντανό;

Πράγματι, το ζωντανό ήταν η κινητήρια δύναμη του νοικοκυριού. Ήταν το αγροτικό μας αυτοκίνητο για να κουβαλήσουμε τα ξύλα για το χειμώνα, το άχυρο μετά το αλώνισμα, τα σταφύλια μετά τον τρύγο, τις ελιές, να μας μεταφέρει καθημερινά στο χωράφι μαζί με τα σύνεργα μας, για όργωμα, σπορά, κλάδεμα, συγκομιδή, στα ψαχνά για ανταλλαγή προϊόντων και τόσα άλλα, αλλά και να γίνεται το πολυτελές μας ιδιωτικό αυτοκίνητο (που το στολίζαμε με καθαρά σεντόνια και άλλα στολίδια), για να μας πάει στα πανηγύρια αλλά και στη Χαλκίδα κάποιες φορές.

Όταν ο ταξιδιώτης έπρεπε να γυρίσει την επόμενη μέρα, κι αυτοί ήταν κυρίως οι επιθεωρητές Δημοτικών Σχολείων κάποιοι Γεωπόνοι και κρατικοί υπάλληλοι που πήγαιναν για ελέγχους ή διαπιστώσεις, αλλά και βουλευτές, κυρίως υποψήφιοι (γιατί όταν εκλέγονταν τα ξέχναγαν όλα), ο αγωγιάτης έμενε και την επόμενη μέρα της επιστροφής.

Και συνεπώς απολάμβανε και αυτός των περιποιήσεων που δεχόταν ο «πελάτης» του, καλό φαί, ύπνο σε καθαρά σεντόνια κλπ.

-Αγωγιάτισα ήταν η Παρασκευή Κατσανά (Παρασκευή του Θαλάσση), με μουλάρια και γαϊδούρια και επίσης, ο Γιαννούκος Ιωάννης (Γιαννακίτσας) από την Κάτω Στενή, είχε κάρο και έκανε μεταφορές από Χαλκίδα, εφοδιάζοντας τα μαγαζιά, αλλά και εκτελώντας διάφορες άλλες υπηρεσίες.

Γιάννης Γιαννούκος